Veel musea hebben designstoelen in hun collectie. Maar een museum volledig gewijd aan stoelen, dát bestond nog niet in Nederland. Met het RSGA Design Museum in Culemborg komt daar verandering in. Stoelenverzamelaar en Rietveldliefhebber Titus Darley vertelt hoe hij al op jonge leeftijd met het designvirus werd besmet. 

Redactie: Natasja Admiraal

Hoeveel pubers hebben een Rietveld-stoel in hun kamer staan? Ongetwijfeld niet veel. Maar bij Titus Darley (56) stond er één. Wat wil je ook, als je vader verzamelaar van designmeubels is. ‘Ik vond laatst een kindertekening van mezelf terug, uit mijn basisschooltijd’, vertelt Darley. ‘Raad eens wat ik getekend had? De Steltman-stoel, een Rietveld-klassieker.’ Zijn zussen en hijzelf kregen later ieder twee exemplaren. Dat was feitelijk de start van zijn verzameling – die inmiddels uit meer dan tweehonderd designmeubels bestaat. 

Stellingkasten vol stoelen 

Het verzamelen nam serieuze vormen aan toen Darley, van oorsprong econoom, in 2012 zijn databedrijf verkocht en meubelfabrikant werd. Hij is nu grootaandeelhouder van Rietveld Originals en drie andere interieur- en designmerken voor ambachtelijke meubels en verlichtingsproducten: Spectrum, Gelderland en Atelier Artiforte. Eind maart nam RSGA Design ook het failliete meubelmerk Pastoe over, een joint venture met Moooi. Het verzamelen gaat voor Darley gepaard met een grote fascinatie voor de geschiedenis van deze oud-Nederlandse designmerken. ‘Kun je niet wat stoelen mee naar werk nemen?’ opperde zijn vrouw toen hun huis voller en voller raakte. Dus zette Darley op kantoor enkele grote stellingkasten met meubels neer, ter inspiratie voor alle medewerkers. Totdat het ook dáár te krap werd en er een aparte ruimte nodig was; een volwaardig stoelenmuseum. 

 

Zagerij wordt museum

Half maart werd daarvoor de eerste stap gezet en opende het RSGA Design Museum zijn deuren. De locatie is toepasselijk: een oude houtzagerij. ‘In deze ruimte, die grenst aan onze meubelfabriek, werd vroeger ons hout gezaagd’, vertelt Darley. ‘Tegenwoordig kopen we al het hout gezaagd in. Zodoende was de zagerij verworden tot een grote rommelhoek. Samen met architect Maurice van Bakel hebben we de ruimte een nieuwe invulling gegeven. Vanwege het geringe budget hebben we ook veel zelf gedaan.’ De collectie heeft drie hoofdthema’s: De Wall of Chairs toont stoelen van Nederlandse ontwerpers of fabrikanten. Centraal in de ruimte staan bijzondere stukken van Gerrit Rietveld rondom een grid dat is geïnspireerd op Rietvelds Sonsbeek paviljoen uit 1955. Onder de verzamelnaam Contemporary Experimental is een wisselende reeks hedendaagse stoelen te zien.

Brieven van Rietveld

Met zijn verzameling wil Darley een eerbetoon brengen aan de rijke geschiedenis van meubeldesign in Nederland. Hij doet uitgebreid onderzoek naar de geschiedenis en herkomst van ieder stuk. ‘Een stoel wordt nóg waardevoller als je de context kent’, legt de verzamelaar uit. ‘Welke rol speelde die stoel in de geschiedenis van het meubelmerk? Wie was de eerste eigenaar? Zo heb ik een stoel die Rietveld maakte voor zijn zus. Een andere stoel maakte hij in de jaren vijftig voor een beroemde beeldhouwer. Extra interessant is dat er correspondentie bewaard is gebleven tussen Rietveld en zijn zoon Jan. In deze brieven beschrijft hij uitvoerig hoe de stoel gemaakt moest worden.’ Het museum is een eerste stap om de collectie en de verhalen die erbij horen te delen met iedereen die van design houdt.

Jonge ontwerpers

Met ‘slechts’ driehonderd vierkante meter aan expositieruimte, moesten Darley en zijn team creatief zijn. ‘Door ook de hoogte te benutten, kunnen we zeventig meubels tegelijk tonen’, vertelt hij. Rietveld-meubels vormen de kern van de collectie. Maar de verzameling breidt steeds meer uit met unieke stukken van andere ontwerpers. Stoelen die puur als kunst bedoeld zijn bijvoorbeeld. Of die met een vooruitstrevende techniek gemaakt zijn. Een recente aanwinst is de Splitted Chair van de jonge ontwerper Teun Zwets. Darley: ‘Houten balken worden gespleten met een bijl en opnieuw aan elkaar gelijmd om deze eigenzinnige stoel te creëren. De poten zijn grillig als takken. Met hoogglans verf zijn de stoelen vervolgens in felle kleuren geschilderd. Dat maakt het tot een begeerlijk designobject. Gevaarlijk voor mij als verzamelaar: toen ik deze stoel op de Dutch Design Week zag, was ik gelijk verkocht.’

Tastbare geschiedenis

Wat maakt de stoel zo interessant, voor verzamelaars en museumbezoekers? Daar heeft Darley wel een idee over. ‘We hebben allemaal een stoel thuis. Iedereen verhoudt zich tot het meubel. Daarbij zijn veel klassiekers ook heel herkenbaar: kijk, die stoel had mijn oma thuis. Dit verklaart denk ik de populariteit van toegepaste kunst in musea.’ De stoel behoort tot de oudste meubelstukken ter wereld. Daarbij zijn stoelen vaak ook een mooie afspiegeling van de tijdsgeest. Neem de Flax Chair van Christien Meindertsma. Deze stoel is tot stand gekomen vanuit een zoektocht naar een duurzamere manier van produceren. De biologisch afbreekbare stoel is gemaakt van vlas in combinatie met PLA, een afbreekbaar melkzuurplastic. Het vilt dat hieruit ontstaat, is een nieuw materiaal. Niet voor niets was deze stoel de grote winnaar van de Dutch Design Awards 2016. 

Remakes van klassiekers

Negentig procent van de collectie bestaat uit werk van Nederlandse ontwerpers. Maar Darley interesseert zich ook voor buitenlandse tijdgenoten van Rietveld, uit de jaren vijftig en zestig. Van de Deense Arne Jacobssen tot de Fransman Pierre Paulin en de Duits-Amerikaanse Ludwig Mies van der Rohe. ‘Zet hun werk naast elkaar, en je ziet overeenkomsten, ingegeven door de techniek en maatschappelijke ontwikkelingen. Waar Rietveld de zwaartekracht trotseerde met zijn Zigzag-stoel, deed Mies van der Rohe iets vergelijkbaars met zijn zwevende buisstoelen.’ Nee, Darley is het verzamelen nog lang niet beu. Wat Rietveld ook zo’n dankbare ontwerper maakt, is dat veel hedendaagse ontwerpers zich door hem laten inspireren. ‘Kunst geïnspireerd door Rietveld-klassiekers: daar kun je een complete expositie aan wijden! Het is een grote wens van mij om dat nog eens hier in het museum te organiseren.’ 

www.rsgadesignmuseum.com