Vanaf 6 september opent Museum de Fundatie in Zwolle de tentoonstelling Thuis bij Ter Borch, in samenwerking met het Rijksmuseum. Voor het eerst staat het atelier van de Zwolse kunstenaarsfamilie Ter Borch centraal, met vader Gerard en zijn kinderen Gerard, Gesina, Harmen, Anna en Moses. Meer dan 100 topwerken uit binnen- en buitenlandse collecties – waarvan veel nog nooit samen zijn getoond – brengen een intiem portret van familiaire creativiteit en wederzijdse inspiratie.
Herontdekte schilderijen
Voor Thuis bij Ter Borch worden twee recent herontdekte schilderijen voor het eerst uitgeleend door de National Gallery of Art en het Rijksmuseum. Beide werken zijn pas kort geleden aan de collecties toegevoegd, in 2023 en 2024. Vanuit Amsterdam komt een postuum portret van Moses ter Borch als tweejarig kind, rond 1667 geschilderd door zijn zus Gesina. Het is bijzonder: het enige schilderij dat Gesina ooit signeerde. Washington leent een paneel waarop Moses een kolfstok vasthoudt, waarschijnlijk gemaakt in samenwerking tussen Gesina en haar broer Gerard de Jonge.
Marjorie E. Wieseman, samensteller van de tentoonstelling en hoofdconservator Noord-Europese Schilderkunst in Washington: “De familie Ter Borch werkte nauw samen, ze leerden en kopieerden van elkaar. Dankzij Gesina’s zorgvuldige verzameling van tekeningen, schetsen en documenten krijgen we nu een uniek inkijkje in hoe die samenwerking eruitzag.”
Het thema ‘Leren van en met elkaar’ is overal in de tentoonstelling terug te vinden. Zo tekenden zowel Gerard (1617-1681) als Gesina (1631-1690) in 1656 een vrouw in een arreslee die door een paard wordt getrokken. Gesina verwerkte deze arreslee later, in 1658, in een groter schilderij. Haar tekening uit 1656 is duidelijk een kopie van die van haar broer – een mooi voorbeeld van hoe de familieleden elkaar inspireerden en stimuleerden. Voor het eerst worden deze tekeningen nu samen getoond.
Leren van en met elkaar
Het thema ‘Leren van en met elkaar’ is overal in de tentoonstelling terug te vinden. Zo tekenden zowel Gerard (1617-1681) als Gesina (1631-1690) in 1656 een vrouw in een arreslee die door een paard wordt getrokken. Gesina verwerkte deze arreslee later, in 1658, in een groter schilderij. Haar tekening uit 1656 is duidelijk een kopie van die van haar broer – een mooi voorbeeld van hoe de familieleden elkaar inspireerden en stimuleerden. Voor het eerst worden deze tekeningen nu samen getoond.
Paard van achteren
Een bijzondere oefening binnen de familie was het tekenen van een paard van achteren, met ruiter. Gerard maakte zijn eerste schets hiervan al op zevenjarige leeftijd in 1625, later werkte hij dit uit in twee schilderijen. Jaren later legden ook zijn broers Harmen (1638-1677) en Moses (1645-1667) hun eigen versies vast, in respectievelijk 1648 en 1660. Zo ontstaat een fascinerend spoor van groeiende artistieke vaardigheid binnen de familie.
Veelbelovend jong talent
Moses Ter Borch, de jongste zoon, liet met zijn tekeningen van staande en zittende figuren – zoals een zeeman en een herder – groot talent zien. Helaas koos hij voor een militaire loopbaan en overleed hij op slechts 22-jarige leeftijd tijdens de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog. Zijn kunst leeft voort in vijf bijzondere tekeningen, nu te zien als bruikleen uit collecties in Amsterdam, Parijs, Dresden en Berlijn.
IJsvermaak
Er zit bijna twintig jaar tussen de tekeningen van Gerard en Harmen Ter Borch. In 1634 legde Gerard het tafereel IJsvermaak bij de Zijlpoort in Zwolle vast, terwijl Harmen zijn versie pas in 1653 maakte. Beiden waren nog jong toen ze aan de tekeningen werkten. Gerard, de meer getalenteerde van de twee, zette zijn scène snel en trefzeker neer. Harmen koos voor een expressievere aanpak met zwierige figuren.
Internationale bruiklenen uit Europa en de VS
Voor Thuis bij Ter Borch lenen musea uit binnen- en buitenland ruim 60 werken uit het Rijksmuseum aan de tentoonstelling uit, naast schilderijen en tekeningen uit 17 andere nationale en internationale collecties.
Beatrice von Bormann, directeur van Museum de Fundatie Zwolle: “Leren van en met elkaar stimuleert creativiteit. Dat is het centrale thema van Thuis bij Ter Borch en precies waar Zwolle – als stad met een sterk cultureel draagvlak – voor staat. Ter Borch hoort thuis in Zwolle en dat gaan we groots vieren.”
Thuis bij Ter Borch biedt meer dan alleen een tentoonstelling; het maakt onderdeel uit van een breder cultureel programma in Zwolle. Naast de expositie organiseren Academiehuis Grote Kerk en ANNO Stadsmuseum Zwolle eigen tentoonstellingen rondom hetzelfde thema. Bij de tentoonstelling verschijnt ook een prachtige illustraties met bijdragen van Marjorie E. Wieseman, Ilona van Tuinen, Geertje Havers en Michael Klomp en beeldend kunstenaar Chourouk Hriech.
De tentoonstelling is te bezoeken van 6 september 2025 tot 1 februari 2026 in Museum de Fundatie in Zwolle.
Tickets kunt u krijgen via de link:
https://www.museumdefundatie.nl/nl/thuis-bij-ter-borch/
