Op zaterdag 13 en zondag 14 september is het weer VriendenLoterij Open Monumentendag, het grootste culturele evenement van Nederland. Duizenden monumenten openen dit weekend gratis hun deuren voor publiek. Zo kun je eindelijk binnenkijken op plekken waar je anders nooit zou komen.

Tijdens deze 39ste editie van Open Monumentendag staat het thema ‘Erfgoed & Architectuur’ centraal. De slogan ‘Gebouw(d) om te blijven’ benadrukt de waarde van de verscheidenheid aan historische gebouwen die ons land verrijken en nodigt uit om na te denken over de toekomst van dit erfgoed. Architectuur is meer dan bakstenen en beton. Het weerspiegelt onze identiteit, toont de ambities van het verleden en biedt een venster op wat komen gaat.

In heel Nederland worden ca. 6.000 monumenten opengesteld. Ook worden er activiteiten (voor jong en oud) georganiseerd, zoals tentoonstellingen, rondleidingen, fietsroutes, wandelingen, muziekvoorstellingen etc. We geven enkele tips, maar bekijk vooral alle open monumenten en activiteiten in Nederland.

Aanraders

Foto ProRail.

1. De Inktpot – Utrecht (Utrecht)

Op zaterdag 13 september opent dit indrukwekkende rijksmonument bij hoge uitzondering zijn deuren tijdens Open Monumentendag. De Inktpot, ontworpen door spoorwegingenieur George van Heukelom, is gebouwd tussen 1918 en 1921 en bestaat uit maar liefst 22 miljoen bakstenen. Het is het grootste bakstenen gebouw van Nederland en diende ooit als hoofdkantoor van de Nederlandse Spoorwegen. Tegenwoordig is het de thuisbasis van ProRail én een schoolvoorbeeld van streng-klassieke architectuur. Bezoek is alleen mogelijk via een doorlopende rondleiding (reserveren niet nodig).

Foto Bonbonnière

2. Bonbonnière – Maastricht (Limburg)

De iconische Bonbonnière gaat dit weekend na zes jaar leegstand weer even open. De Bonbonnière werd in 1606 gebouwd als kloosterkerk van de jezuïeten die in 1575 Maastricht kozen als eerste vaste nederzetting in Nederland. Vanaf 1788 werd de voormalige Jezuïetenkerk omgebouwd tot stadschouwburg. Op het programma staan een digitale rondleiding, een historische tentoonstelling én optredens van gezelschappen en artiesten die hier ooit zelf op de planken stonden.

Foto John Boele

3. Pompstation gemaal De Lynden - (Noord-Holland)

Gemaal De Lynden is één van de drie stoomgemalen die tussen 1849 en 1852 het Haarlemmermeer hebben droog gepompt. Ingenieur Jan Anne Beijerinck ontwierp het gemaal met veel neogotische elementen zoals kantelen, steunberen en spitsbogen. In het Pomphuis is tijdens Open Monumentendag op beide dagen een vrijwilliger aanwezig die het publiek kan vertellen over de bijzondere geschiedenis en de nog aanwezige machines.

Foto Visit Limburg

4. Kasteel Oost – Valkenburg (Limburg)

Aan de Oosterweg, in een bocht van de Geul, ligt het statige Kasteel Oost, omgeven door een formele tuin en een romantische landschapstuin. Het rijksmonument kent een rijke geschiedenis die teruggaat tot de 15e eeuw. Door de eeuwen heen kende Kasteel Oost vele bewoners en functies. Ondernemer Ramona Koonings, bekend van o.a. Say Yes to the Dress, gaf het kasteel een nieuwe bestemming met een bruidsmodewinkel, hotel, restaurant én trouwgelegenheid. Dankzij de steun van het Restauratiefonds zijn de historische elementen in volle glorie hersteld.

Foto Ronald Schulte

5. Poldermolen De Eendracht – Kimswerd (Friesland)

Poldermolen De Eendracht uit 1872 werd gebouwd voor de bemaling van de Kimswerder polder. Door de jaren heen is de molen technisch aangepast, maar hij behield zijn karakter, waaronder een houten bovenas. Tegenwoordig is hij reservegemaal van Wetterskip Fryslân voor gebruik bij extreme wateroverlast.

De molen draait zelden, maar tijdens Open Monumentendag – bij genoeg wind en water – komt hij in actie. Een unieke kans!

Foto The Grand

6. Hotel The Grand– Amsterdam (Noord-Holland)

De geschiedenis van dit hotel gaat terug naar de 15e eeuw en in de 17e eeuw werd het gebouw omgevormd tot stadhuis. In 1926 werd het voormalige stadhuis in het Prinsenhofcomplex uitgebreid in Amsterdamse Schoolstijl. Je kunt de imposante raadszaal van het hotel bezoeken waar prinses Beatrix in 1966 haar jawoord gaf en meer leren over de geschiedenis van het voormalige St. Ceciliaklooster en het gebouw.

Foto RCE/Guido Bogers

7. Stadhuis – Terneuzen (Zeeland)

In 1972 werd het Stadhuis van Terneuzen opgeleverd, ontworpen door Jaap Bakema, bij uitstek een voorbeeld van het Brutalisme. Het gebouw riep vanaf het begin verschillende reacties op. De laatste jaren voert lof en waardering de boventoon. Op 4 september werd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bekend gemaakt dat het stadhuis is benoemd als nieuw Nederlands rijksmonument. Tijdens Open Monumentendag worden er rondleidingen gegeven. Daarnaast verzorgt architectenbureau BroekBakema op zaterdag 13 september een lezing (aanmelden vooraf noodzakelijk).

Foto Henk van Rijcke

8. Kasteel van Breda – Breda (Noord-Brabant)

Het Kasteel van Breda, ooit stamslot van de Nassaus en nu in handen van de Koninklijke Militaire Academie, is normaal gesloten voor publiek. Speciaal voor Open Monumentendag worden er rondleidingen georganiseerd. Het kasteel is alleen toegankelijk voor deelnemers aan de rondleiding en op vertoon van een geldig legitimatiebewijs (aanmelden voor de rondleiding kan ter plaatse aan de poort).

Foto Anita Boes

9. Lichtwachterswoning – Oud Kraggenburg (Flevoland)

Oud Kraggenburg is een voormalig kunstmatig schiereiland in de Zuiderzee aan het Zwolse Diep aangelegd als baken voor de scheepvaart naar Zwolle. Sinds de drooglegging van de Noordoostpolder is het eiland met zijn lichtwachterswoning en voormalige lichtbakens een verhoging in het landschap midden tussen de akkers van de nieuwe polder. Deze bijzondere locatie is particulier bezit en alleen te bezichtigen tijdens Open Monumentendag. De heer en mevrouw Van den Bremer geven een rondleiding door de woning en de vuurtoren. Ook kunnen gasten vrij over het terrein rondkijken en via de strekdammen naar de vuurtoren aan de westkant lopen.

Foto Makelaardij Wassenaar

10. Monument te koop: Tuinlaan 24 – Schiedam

Er zijn in Nederland honderden monumenten waar je bijna nooit binnen kunt kijken: particuliere woonhuizen. Tenzij ze te koop staan. Speciaal voor Open Monumentendag organiseren NVM en Funda op zaterdag 13 september 2025 een extra Open (monumentale) Huizendag. Een unieke kans om rustig rond te kijken in deze verborgen parels! Zo doet ook Tuinlaan 24 te Schiedam mee. Dit monumentale herenhuis, in de Lodewijk XVI trant van de Italiaanse architect Giudici, is in het begin van de 19e eeuw gebouwd. De woning kan van binnen worden bekeken met een rondleiding tussen 12:00 – 17:00 uur die op het hele uur beginnen.

> Bekijk alle deelnemende te koop staande monumenten

OMDapp

Foto Cathelijne Beckand

Maak het jezelf gemakkelijk en download de OMDapp voor je op pad gaat. Zo heb je alle monumenten en activiteiten direct bij de hand. Je zoekt op monumentnaam, stad/dorp of provincie en bekijkt de resultaten in een lijst of op een handige kaart. Zet de monumenten en activiteiten die je aanspreken op ‘favoriet’ zodat je ze eenvoudig terugvindt. Als belangrijkste functionaliteit is het in de app mogelijk om tussen monumenten te navigeren met Google Maps. Je stelt zelf een route samen óf kunt een bestaande route volgen. Download de ‘Open Monumentendag’ app gratis in de Google Playstore en Apple App Store. Meer informatie over de app vind je via www.openmonumentendag.nl/apps.

Landelijke opening 12 september in Schiedam

Het startsein voor het Open Monumentendag weekend wordt dit jaar op vrijdagavond 12 september gegeven in Schiedam. Het openingspektakel start om 20 uur op en rond het water bij de Havenkerk. Er is live-muziek van Ellen ten Damme en Convoi Exceptional en er zijn flyboard-artiesten. Ambassadeur Janny van der Heijden en burgemeester Harald Bergmann verzorgen samen de opening. Na de opening kan iedereen tussen 21 en 23 uur langs prachtige Schiedamse monumenten dwalen met een verrassend cultureel programma. Het hele programma is gratis toegankelijk.

OMDfotowedstrijd

Iedereen die een passie heeft voor fotografie wordt uitgedaagd om tijdens Open Monumentendag iconische foto’s van monumenten te schieten. Iedereen mag meedoen aan de wedstrijd, hobbyisten en professionele fotografen. De winnaar ontvangt een fotocadeaubon t.w.v. 250 euro, een afdruk van de foto op dibond en een publicatie in het RCE magazine. Daarnaast wordt de winnende foto gebruikt in diverse uitingen van de organiserende partners met naamsvermelding van de fotograaf.

Meer informatie: https://www.openmonumentendag.nl/omdfotowedstrijd/ 

Over stichting Nederland Monumentenland

VriendenLoterij Open Monumentendag is een initiatief van stichting Nederland Monumentenland. Deze stichting organiseert ontmoetingen tussen monumenteigenaren, erfgoedprofessionals, publiek én monumenten. Op deze manier wordt er cultureel bewustzijn gecreëerd en wordt het draagvlak voor het behoud van monumenten vergroot. Hoofdpartner van Open Monumentendag is de VriendenLoterij, die dit evenement met een structurele bijdrage over meerdere jaren mogelijk maakt. Andere partners van de stichting zijn: WARP Systems, het Nationaal Restauratiefonds en de Nederlandse Coöperatieve Vereniging van Makelaars en Taxateurs (NVM). Nederland Monumentenland organiseert onder meer: de VriendenLoterij Open Monumentendag, de Open Monumenten Klassendag, het Nationaal Monumentencongres en de Erfgoedvrijwilligersprijs.