Meesterlijk zwart

Zwart. Het was de favoriete kleur van de Spaanse couturier Cristóbal Balenciaga. Een kleur waarin zijn sculpturale en complexe vormentaal het beste tot uitdrukking kwam. Kunstmuseum Den Haag brengt een eerbetoon aan zijn oeuvre in het zwart. En wat blijkt? Een tentoonstelling met enkel zwarte kleding is allesbehalve saai. 

Redactie: Natasja Admiraal

Wie aan Spanje en mode denkt, ziet vast meteen zonnige kleuren voor zich. Maar de geschiedenis leert ons iets anders. ‘Zwart speelt een sleutelrol in de Spaanse geschiedenis,’ vertelt Madelief Hohé, conservator mode en kostuum bij Kunstmuseum Den Haag. ‘Van katholieke vroomheid en traditionele streekdracht, tot aan de sobere zwarte opsmuk van Habsburgse heersers en hun hof… zwart onderstreept nog veel meer de Spaanse identiteit dan die kleurigheid.’

Spelen met zwart
Zwart is van oorsprong een kostbare kleur voor kleding. Wie zijn rijkdom wilde tonen, hulde zich in het zwart. Hohé: ‘Zeventiende-eeuwse portretten laten prachtig zien hoe er in die tijd gespeeld werd met de uitdrukking van zwart. De variëteit aan materialen is groot: van glanzend zijde tot ragfijn kant en schitterend borduurwerk.’ Spelen met structuren, het is ook typerend voor het werk van Cristóbal Balenciaga (1895-1972). Zonder afleiding van kleur kon hij zich volledig concentreren op vorm. Met dit thema opent de tentoonstelling dan ook: vorm en constructie. We zien schetsen van de meester, zwart-witfoto’s van mannequins in zijn studio en vier toiles (proefmodellen in katoen). ‘Balenciaga’s grootste vormexperimenten waren vaak in het zwart. Zo ook zijn toiles, die hij voorzag van rode stiksels en aanwijzingen. Naast één van deze proefmodellen tonen we ook het uiteindelijke kledingstuk.’

Spannend contrast
Modeliefhebbers kunnen hun hart ophalen in Den Haag: in de tentoonstelling zijn tal van toonaangevende creaties te zien. Volumineuze ballonjassen, babydoll-jurken, mantelpakjes met prachtige knopen, maar ook hoeden en sieraden. Balenciaga maakte optimaal gebruik van verschillende nuances zwart. Glanzend versus mat zwart. Zwart met kant. De speling van licht zorgt voor een briljante stofuitdrukking. ‘We hebben geprobeerd alle stukken zo driedimensionaal mogelijk te tonen, veelal in het midden van de zaal,’ vertelt Hohé. ‘Het uitlichten van de kleding is – zeker omdat bijna alles zwart is – echt een vak apart. Daar hebben we dan ook extra de tijd voor uitgetrokken. We werkten hiervoor samen met Theatermachine, een bedrijf gespecialiseerd in toneellicht. Het was een gigantische puzzel en vergde een minutieuze voorbereiding om ervoor te zorgen dat elk stuk perfect is uitgelicht.’

Topstukken uit Parijs
Hohé wilde altijd al graag een Balenciaga-tentoonstelling. Maar ze wist ook: makkelijk is anders. Want zie al die volumineuze stukken maar eens naar Nederland te krijgen. ‘Zelf hebben wij enkele Balenciaga-stukken in onze museumcollectie. Deze zijn belangrijk voor ons, want de invloed van Cristóbal Balenciaga is ook hier in Nederland groot. Maar de allermooiste stukken bevinden zich toch echt in Parijs. We boffen dan ook dat we goede contacten hebben met Palais Galliera en Maison Balenciaga. Hierdoor slaagden we erin om 65 stukken uit deze collecties naar Den Haag te halen.’ En dat is bijzonder. Het is voor het eerst dat zo’n grote selectie werken van Balenciaga in Nederland te zien is. 

Geen makkelijke mode

Wie waren de vrouwen die zijn creaties droegen? Vanaf zijn eerste catwalkcollectie in 1937 tot aan de sluiting van zijn salon in Parijs in 1968, rekende Balenciaga de meest invloedrijke figuren van die tijd tot zijn clientèle. ‘Zijn werk kenmerkt zich door een zekere abstractie. Het is zeker geen makkelijk mode’, licht Hohé toe. ‘Balenciaga liet vrouwen er mooi uitzien, maar niet op de klassiek vrouwelijke manier. Het waren toch wel de powervrouwen die het aandurfden om zijn ontwerpen te dragen. Vrouwen met een uitgesproken mening.’ Eind vorig jaar maakte het modehuis zijn comeback in de couture, onder leiding van artistiek directeur Demna Gvasalia. In de meest recente coutureshow liepen mannequins van verschillende leeftijden mee. Ook oudere modellen die nog met Cristóbal Balenciaga zelf hebben samengewerkt. Het laat volgens Hohé zien dat de kleding vandaag de dag gedragen kan worden door een grote diversiteit aan vrouwen.

Hip én klassiek 
Voor de jonge generaties is Balenciaga een uitgesproken hip merk. Wie in de metro van Parijs om zich heen kijkt, ziet jongeren die van top tot teen in het zwart gekleed zijn: glanzend leren broek, gebreide trui, pufferjas, schoenen en bril. Alles van Balenciaga, of een imitatie van de look. Hohé: ‘Het is leuk om te zien dat zij op dezelfde manier spelen met zwart. Of dat nu bewust is of niet. Dat is de essentie van mode; dat je ergens bij wilt horen, en dit vervolgens op je eigen manier uitbeeldt. Des te relevanter is het voor ons om te laten zien waar deze iconische look vandaan komt. Het merk Balenciaga leunt nog altijd sterk op het rijke erfgoed en de couture van vroeger. Kenners zien bij de klassieke salonshows tal van referenties naar het verleden. En wie deze tentoonstelling heeft gezien en erop gaat letten, zal in de collecties van het merk ongetwijfeld klassiekers gaan herkennen.’

 

Balenciaga, Meesterlijk zwart

Te zien tot en met 5 maart 2023

www.kunstmuseum.nl

Geplaatst op

Naar het overzicht

Pia Douwes: Een Fascinerende Vrouw

Wie Sisi zegt, denkt meteen aan Pia Douwes. De musicalzangeres gaf in 1992 in Wenen voor het eerst gestalte aan de rol van keizerin Elisabeth.... Lees meer »

Slot Zeist Als Podium Voor Tijdloze Schoonheid

Van 6 tot en met 9 juni 2025 transformeert Slot Zeist tot een levend kunstwerk tijdens de Pinkstereditie van het Kunst en Antiek Evenement.... Lees meer »

Musical Awards Gala 2025: Elisabeth De Musical kroont zich tot winnaar

In een sfeervol AFAS Theater in Leusden vond woensdagavond 16 april het Musical Awards Gala 2025 plaats – een avond vol glitter, livemuziek... Lees meer »

Nordin Maouli: Van De Kazerne Naar De Concertzaal

Al meer dan vijftien jaar maakt Nordin Maouli deel uit van het Korps Mariniers, maar buiten diensttijd is hij pianist én componist. Voor... Lees meer »

The Mucha Experience: Brengt kunst tot leven

Vanaf 5 juli 2025 opent het Drents Museum De Buitenplaats de deuren voor een oogverblindende tentoonstelling: The Mucha Experience. Een... Lees meer »

Kunst, muziek en eindeloos genieten: de cultuurzomer in Innsbruck

Zon, muziek en een stad die bruist van cultuur! Deze zomer wordt Innsbruck verandert in een speeltuin voor kunst- en cultuurliefhebbers.... Lees meer »

Romantische winter in Japan: de perfecte honeymoon bestemming!

De perfecte jurk, de ideale trouwlocatie, de gastenlijst… Een bruiloft plannen is een prachtig, maar intensief proces. En terwijl de grote... Lees meer »

Dichtbij jezelf blijven | Emma van Muiswinkel

Op de middelbare school ontdekte ze haar liefde voor theater. En haar talent, dat ze niet van een vreemde heeft. Emma van Muiswinkel (30)... Lees meer »

Reizen met een goed doel | Avila Foundation

Ontdekkingsreizen met een vakantiegevoel, dat is waar Avila Reizen voor staat. De maatwerkspecialist is 12,5 jaar geleden opgericht door... Lees meer »

Meesterlijk zwart

Zwart. Het was de favoriete kleur van de Spaanse couturier Cristóbal Balenciaga. Een kleur waarin zijn sculpturale en complexe vormentaal... Lees meer »

Qiangli Liang | Solotentoonstelling

Qiangli Liang | Solotentoonstelling 10 september t/m 15 oktober 2022 "Tijdens het schilderen is het alsof ik beweeg over de smalle draad... Lees meer »

Ode aan het Noord-Hollandse landschap

Het Nederlandse landschap verbindt al eeuwen de mens, het water en de natuur. In Noord-Holland brengt men een ‘Ode aan het landschap’ en... Lees meer »

Ballet pink

Weleens gehoord van balletcore? Deze modestijl omarmt de elegante esthetiek van ballet met zachte poedertinten roze voor een verfijnde en... Lees meer »

Vintage vibes

De herenmode krijgt dit seizoen een nostalgische twist met invloeden uit de jaren vijftig tot zeventig. Klassiek-sportieve items voeren... Lees meer »

Ready, set, Ibiza

Bereid je voor op een onvergetelijke zomer op Ibiza. Met deze essentials ben je helemaal klaar om te genieten van alles wat het eiland te... Lees meer »

Mode die inspireert

De kracht van Mull Castricum is de uitgebreide collectie men’s- en womenswear onder één dak, plus SHUZ by Mull. Voor zowel een casual als... Lees meer »

Stijlvolle Hondenaccessoires met Parijse Elegantie

Op zoek naar iets speciaals voor je trouwe vriend? Bij Laelaps Paris ontdek je handgemaakte hondenaccessoires die luxe en comfort perfect... Lees meer »

Luxe Texturen

Komend herfst-winterseizoen zien we veel gelaagde silhouetten. Verwacht spannende contrasten: opengewerkte stoffen, metallics en faux fur... Lees meer »

Mix van mooie merken | VanGunst in Fashion

Cultuur, lekker eten & drinken, winkelen: een weekendje Leeuwarden is altijd een goed idee. Loop vooral eens naar de Sint Jacobsstraat,... Lees meer »

Nieuwe look tot in de puntjes | Modehuis Boersma

Modehuis Boersma in Wolvega bruist als nooit te tevoren. In 2022 namen Birgit en haar man de zaak van haar ouders over. Een week later stond... Lees meer »

Een jurk die je laat stralen | Bruid&Bubbels

Daar staat ze dan. Voor de spiegel te stralen. Weer een bruid die haar droomjurk heeft gevonden. ‘Wij verkopen geen Instagram-plaatjes,... Lees meer »

De beste versie van jezelf | Westen Mode

Of je nou 16 jaar bent of 100, man of vrouw: bij Westen Mode in het Groningse Musselkanaal vind je altijd een outfit waarmee je voor de... Lees meer »

Een feest om te winkelen | Mull Castricum

‘Kleding kopen moet - het hele jaar door - een feest zijn’, zo menen Marco en Marieke van Mull mens- en womenswear in Castricum. Hun diverse... Lees meer »

Ciao Tutti Buongiorno | Joris Lammers

Met deze vrolijke uitspraak heeft Joris Lammers de harten van tienduizenden modeliefhebbers veroverd. Hij is de nieuwste ster aan het ‘influence... Lees meer »