Meesterlijk zwart

Zwart. Het was de favoriete kleur van de Spaanse couturier Cristóbal Balenciaga. Een kleur waarin zijn sculpturale en complexe vormentaal het beste tot uitdrukking kwam. Kunstmuseum Den Haag brengt een eerbetoon aan zijn oeuvre in het zwart. En wat blijkt? Een tentoonstelling met enkel zwarte kleding is allesbehalve saai. 

Redactie: Natasja Admiraal

Wie aan Spanje en mode denkt, ziet vast meteen zonnige kleuren voor zich. Maar de geschiedenis leert ons iets anders. ‘Zwart speelt een sleutelrol in de Spaanse geschiedenis,’ vertelt Madelief Hohé, conservator mode en kostuum bij Kunstmuseum Den Haag. ‘Van katholieke vroomheid en traditionele streekdracht, tot aan de sobere zwarte opsmuk van Habsburgse heersers en hun hof… zwart onderstreept nog veel meer de Spaanse identiteit dan die kleurigheid.’

Spelen met zwart
Zwart is van oorsprong een kostbare kleur voor kleding. Wie zijn rijkdom wilde tonen, hulde zich in het zwart. Hohé: ‘Zeventiende-eeuwse portretten laten prachtig zien hoe er in die tijd gespeeld werd met de uitdrukking van zwart. De variëteit aan materialen is groot: van glanzend zijde tot ragfijn kant en schitterend borduurwerk.’ Spelen met structuren, het is ook typerend voor het werk van Cristóbal Balenciaga (1895-1972). Zonder afleiding van kleur kon hij zich volledig concentreren op vorm. Met dit thema opent de tentoonstelling dan ook: vorm en constructie. We zien schetsen van de meester, zwart-witfoto’s van mannequins in zijn studio en vier toiles (proefmodellen in katoen). ‘Balenciaga’s grootste vormexperimenten waren vaak in het zwart. Zo ook zijn toiles, die hij voorzag van rode stiksels en aanwijzingen. Naast één van deze proefmodellen tonen we ook het uiteindelijke kledingstuk.’

Spannend contrast
Modeliefhebbers kunnen hun hart ophalen in Den Haag: in de tentoonstelling zijn tal van toonaangevende creaties te zien. Volumineuze ballonjassen, babydoll-jurken, mantelpakjes met prachtige knopen, maar ook hoeden en sieraden. Balenciaga maakte optimaal gebruik van verschillende nuances zwart. Glanzend versus mat zwart. Zwart met kant. De speling van licht zorgt voor een briljante stofuitdrukking. ‘We hebben geprobeerd alle stukken zo driedimensionaal mogelijk te tonen, veelal in het midden van de zaal,’ vertelt Hohé. ‘Het uitlichten van de kleding is – zeker omdat bijna alles zwart is – echt een vak apart. Daar hebben we dan ook extra de tijd voor uitgetrokken. We werkten hiervoor samen met Theatermachine, een bedrijf gespecialiseerd in toneellicht. Het was een gigantische puzzel en vergde een minutieuze voorbereiding om ervoor te zorgen dat elk stuk perfect is uitgelicht.’

Topstukken uit Parijs
Hohé wilde altijd al graag een Balenciaga-tentoonstelling. Maar ze wist ook: makkelijk is anders. Want zie al die volumineuze stukken maar eens naar Nederland te krijgen. ‘Zelf hebben wij enkele Balenciaga-stukken in onze museumcollectie. Deze zijn belangrijk voor ons, want de invloed van Cristóbal Balenciaga is ook hier in Nederland groot. Maar de allermooiste stukken bevinden zich toch echt in Parijs. We boffen dan ook dat we goede contacten hebben met Palais Galliera en Maison Balenciaga. Hierdoor slaagden we erin om 65 stukken uit deze collecties naar Den Haag te halen.’ En dat is bijzonder. Het is voor het eerst dat zo’n grote selectie werken van Balenciaga in Nederland te zien is. 

Geen makkelijke mode

Wie waren de vrouwen die zijn creaties droegen? Vanaf zijn eerste catwalkcollectie in 1937 tot aan de sluiting van zijn salon in Parijs in 1968, rekende Balenciaga de meest invloedrijke figuren van die tijd tot zijn clientèle. ‘Zijn werk kenmerkt zich door een zekere abstractie. Het is zeker geen makkelijk mode’, licht Hohé toe. ‘Balenciaga liet vrouwen er mooi uitzien, maar niet op de klassiek vrouwelijke manier. Het waren toch wel de powervrouwen die het aandurfden om zijn ontwerpen te dragen. Vrouwen met een uitgesproken mening.’ Eind vorig jaar maakte het modehuis zijn comeback in de couture, onder leiding van artistiek directeur Demna Gvasalia. In de meest recente coutureshow liepen mannequins van verschillende leeftijden mee. Ook oudere modellen die nog met Cristóbal Balenciaga zelf hebben samengewerkt. Het laat volgens Hohé zien dat de kleding vandaag de dag gedragen kan worden door een grote diversiteit aan vrouwen.

Hip én klassiek 
Voor de jonge generaties is Balenciaga een uitgesproken hip merk. Wie in de metro van Parijs om zich heen kijkt, ziet jongeren die van top tot teen in het zwart gekleed zijn: glanzend leren broek, gebreide trui, pufferjas, schoenen en bril. Alles van Balenciaga, of een imitatie van de look. Hohé: ‘Het is leuk om te zien dat zij op dezelfde manier spelen met zwart. Of dat nu bewust is of niet. Dat is de essentie van mode; dat je ergens bij wilt horen, en dit vervolgens op je eigen manier uitbeeldt. Des te relevanter is het voor ons om te laten zien waar deze iconische look vandaan komt. Het merk Balenciaga leunt nog altijd sterk op het rijke erfgoed en de couture van vroeger. Kenners zien bij de klassieke salonshows tal van referenties naar het verleden. En wie deze tentoonstelling heeft gezien en erop gaat letten, zal in de collecties van het merk ongetwijfeld klassiekers gaan herkennen.’

 

Balenciaga, Meesterlijk zwart

Te zien tot en met 5 maart 2023

www.kunstmuseum.nl

Geplaatst op

Naar het overzicht

Dichtbij jezelf blijven | Emma van Muiswinkel

Op de middelbare school ontdekte ze haar liefde voor theater. En haar talent, dat ze niet van een vreemde heeft. Emma van Muiswinkel (30)... Lees meer »

Reizen met een goed doel | Avila Foundation

Ontdekkingsreizen met een vakantiegevoel, dat is waar Avila Reizen voor staat. De maatwerkspecialist is 12,5 jaar geleden opgericht door... Lees meer »

Meesterlijk zwart

Zwart. Het was de favoriete kleur van de Spaanse couturier Cristóbal Balenciaga. Een kleur waarin zijn sculpturale en complexe vormentaal... Lees meer »

Qiangli Liang | Solotentoonstelling

Qiangli Liang | Solotentoonstelling 10 september t/m 15 oktober 2022 "Tijdens het schilderen is het alsof ik beweeg over de smalle draad... Lees meer »

Ode aan het Noord-Hollandse landschap

Het Nederlandse landschap verbindt al eeuwen de mens, het water en de natuur. In Noord-Holland brengt men een ‘Ode aan het landschap’ en... Lees meer »

Intense pianoverhalen

De Bulgaars-Nederlandse meesterpianiste Marietta Petkova wist zich de afgelopen tien jaar gesteund door haar levensgezel, geluidstechnicus... Lees meer »

Van pruik tot haarwerk

Begin jaren ’70 was het hot: bijna iedere vrouw had wel een pruik op haar kaptafel staan, voor een alternatief kapsel op een avondje uit.... Lees meer »

Schatkamer van Friesland

De Alma-Tadema kring is een nieuwe vriendenclub van het Fries Museum in Leeuwarden. Een exclusieve groep kunstliefhebbers die Fries erfgoed... Lees meer »

Unzipped wordt verlengd

Het Groninger Museum verlengt The Rolling Stones – Unzipped tot en met 18 april 2021. De verlenging is een uiterste poging van het museum... Lees meer »

4 koppig fenomeen

De reizende tentoonstelling The Rolling Stones – Unzipped is dit najaar in vernieuwde vorm te zien in het Groninger Museum. Muriel Ramuz,... Lees meer »

Unzipped: The Rolling Stones

Fans kijken er al maanden naar uit: de tentoonstelling The Rolling Stones – Unzipped die van 14 november 2020 tot en met 28 februari 2021... Lees meer »

Residentie Orkest Den Haag keert dit najaar terug op het podium van het Zuiderstrandtheater

Half maart, toen we in een ‘intelligente lockdown’ gingen, leerder Nederland het Residentie Orkest Den Haag kennen via hun thuis concerteren.... Lees meer »

Ciao Tutti Buongiorno | Joris Lammers

Met deze vrolijke uitspraak heeft Joris Lammers de harten van tienduizenden modeliefhebbers veroverd. Hij is de nieuwste ster aan het ‘influence... Lees meer »

Vibrant Colours

Kleur overheerst in het modebeeld voor lente/zomer 2024. Ton-sur-ton outfits blijven geliefd in levendige tinten als geel, roze en kobaltblauw.... Lees meer »

Lingerie om te vieren | Riets Lingerie

Het is feest in de winkel van Riets Lingerie in Groningen. Het is 15 jaar geleden dat Rieteke Talens voor het eerst haar deuren opende en... Lees meer »

Een feest om te dragen | Mull Casticum

Zodra de temperaturen stijgen en de zon weer meer schijnt, neemt vaak ook het aantal feestjes toe. Van bruiloft tot bbq-feestje en van zakelijk... Lees meer »

De Spring & Summer editie is UIT!

Weer heerlijk bladeren én lezen in het nieuwste Lourens Magazine, de spring & summer editie 2024. Interessante interviews met o.a. Marlijn... Lees meer »

Van Amsterdam tot Taiwan | Kelly & Mara

De één is parttime stewardess, de ander dj en beiden zijn influencers. De paden van Kelly Camfferman en Mara Wells kruisten elkaar toevallig.... Lees meer »

Sterk in de mix

Zoek je een fijn adres om kleding te shoppen? Bij VanGunst Damesmode in één van de gezelligste straatjes van Leeuwarden vind je wat je zoekt.... Lees meer »

Kings of design | Vitor & Rolf

Wat Thierry-Maxime Loriot het meest verbaast van het ontwerpersduo Viktor & Rolf is dat ze zo ‘simple’ gebleven zijn. Deze twee iconen vieren... Lees meer »

Edgy twist

De herencollecties voor herfst/winter 2023 tonen een ultieme mix van formeel en casual. Hul jezelf dit seizoen in warme stoffen als flanel,... Lees meer »

Comfy chic

Eenvoud en originaliteit gaan dit modeseizoen hand in hand. De looks voor herfst/winter 2023 kenmerken zich door een levendig spectrum van... Lees meer »

Van top tot teen

Van een verrassende dames- en herencollectie met een mix van internationaal bekende namen en nieuwe gedurfde kleine merken, tot moderne... Lees meer »

Come rain, come shine

De geur van regen en de kleuren van de herfst. Beleef het najaar in optima forma met deze stijlvolle must-haves. Perfect voor mannen die... Lees meer »