Guy Sainthill is historisch lijstenmaker en vergulder. Hij begon zijn carrière in Parijs, verhuisde naar Nederland en maakte met zijn bedrijf Sainthill Lijsten naam in de kunstwereld. Nationale én internationale musea weten de bevlogen vakman te vinden voor het maken, reproduceren en restaureren van lijsten.

Redactie: Natasja Admiraal
Fotografie: Timsimaging

Als Guy Sainthill door een museum loopt, let hij misschien nog wel meer op de lijsten van de schilderijen dan op de kunstwerken zelf. Noem het beroepsdeformatie. ‘Ik ben die gek die zijn oor tegen de muur legt om een glimp op te vangen van de achterzijde’, zegt de lijstenmaker met een vleugje zelfspot. ‘Daar kan ik van alles aan aflezen: welke houtsoort is er gebruikt? Is het een origineel of een kopie? Het is mijn obsessie om historische lijsten te dateren.’ 

Net als het origineel
Guy gaat voor naar zijn showroom, een voormalige Porsche-garage in Haarlem. Overal staan en hangen lijsten, rijen dik opgesteld, wachtend op een nieuw ‘thuis’. Zeker vijfhonderd lijsten zijn antiek. Een indrukwekkende verzameling. En dat is nog niets vergeleken met de ‘grote jongens’, de beroemde ateliers in Parijs, die vaak wel drieduizend of meer antieke lijsten hebben staan. Waar anderen uitsluitend kopieën gebruiken ter inspiratie, gaat Guy altijd uit van antieke lijsten. Dat maakt zijn werkwijze uniek. ‘Het beste voorbeeld is een originele lijst. Daarvan maken wij een exacte replica. Anders krijg je een kopie van een kopie en dat is toch niet hetzelfde’, stelt hij. ‘Eerst maken we een nieuwe lijst, die we vervolgens met speciale procedés ouder laten lijken. Dat is echt een kunst.’ 

Als Guy eenmaal begint te vertellen over zijn passie, raakt hij niet uitgepraat. In afwisselend Nederlands en Engels, vertelt de uit Engeland afkomstige lijstenmaker beeldend en met humor over zijn vak. ‘Kijk, dit noemen we een verenlijst’, wijzend op een echte statementlijst, goud met opvallende ornamentiek. ‘Het was dé chique lijst van eind negentiende eeuw. Je ziet veel Mesdags, Breitners en Israëls in dit type lijst. En deze hier is gemaakt van ebbenhout, typerend voor de periode rond 1630. Je zou het misschien niet verwachten, maar in de Gouden Eeuw waren de lijsten sober en strak. Heel calvinistisch. Maar wel uiterst kostbaar en bewerkelijk. In Nederland gebruikten lijstenmakers trouwens vaak perenhout in plaats van ebben. Dat was goedkoper én lokaal te verkrijgen. Het werd donker gemaakt om de look van ebbenhout na te bootsen.’

Technieken van vroeger
Via een glazen wand is de showroom gescheiden van de werkplaats. Twee mensen werken aan een serie lijsten. Uit de radio klinkt zachte jazzmuziek. ‘Dit is het domein van de woodies,’ zegt Guy. Eén van zijn collega’s is bezig een lijst te patineren. Eerst gebruikt hij zoutzuur om de verf voorzichtig weg te bijten. Met een mengsel van lijm en pigmenten krijgt de lijst vervolgens een oude look. Wat opvalt, is dat er vrijwel nergens machines staan. De profielen van de lijsten worden allemaal met de hand geschaafd, net als vierhonderd jaar geleden. Guy vertelt hoe hij ooit begon als vergulder in Parijs, waar hij ook nog een blauwe maandag voor de beroemde modefotograaf Mario Testino werkte. ‘Maar de fashionwereld is niets voor mij’, zegt hij. Daarentegen raakte hij gefascineerd door het lijstenvak, al mocht hij in het begin alleen vloeren vegen en koffie maken. 

Goud in handen 
Interessant werd het toen hij zelf ook mocht vergulden. Een ambacht dat hij door de jaren heen heeft geperfectioneerd. ‘We werken hier met 23-karaats bladgoud. Dat is gouden folie, flinterdun. Daarom is het zo moeilijk om ermee te werken. Je moet je adem inhouden.’ Ter illustratie laat Guy een velletje bladgoud uit elkaar vallen. De snippers dansen door de ruimte. Bladgoud leren beheersen, is de kunst van de vergulder. Het vergt oefening en veel geduld. Het is dan ook uitermate kostbaar om een vergulder op te leiden.

Tijdrovend proces 
De oude Egyptenaren gebruikten bladgoud al op dezelfde manier. Prachtige voorbeelden zijn opgegraven uit het graf van Toetanchamon. ‘De klassieke afmeting van acht bij acht centimeter is al eeuwenlang onveranderd. Wacht, ik laat het je zien.’ Guy haalt een lijst tevoorschijn die bestemd is voor een Kandinsky. ‘Zie je? Precies om de acht centimeter loopt een lijn.’ 

Het ambacht van de lijstenmaker is zeer arbeidsintensief. Soms zijn Guy en zijn collega’s alleen al drie dagen bezig met de voorbereidende lagen, voordat het vergulden plaatsvindt. ‘Daardoor zijn we misschien twee keer zo duur als anderen die zo’n lijst uit één mal maken, maar het is ook drie keer zoveel werk. En het geeft de lijst contrast en diepte. Wij nemen graag onze tijd. Sommige klanten willen per se een originele lijst. Als het kan, korten we een bestaande lijst in.’

Wat doet een goede lijst met het kunstwerk? Guy, stellig: ‘Veel. Een lijst kan een schilderij maken of breken. De juiste lijst valt nauwelijks op, wordt één met het schilderij, maar versterkt tegelijkertijd de compositie en kleuren, hij leidt je blik naar het onderwerp.’ De Franse schilder Degas was zich daarvan bewust: hij ontwierp zelf zijn schilderijlijsten en beschouwde die als een belangrijk onderdeel van het kunstwerk. Guy bladert door een dik naslagwerk voor lijsten. Zijn ‘bijbel’ noemt hij het. Er zwerven vier exemplaren van rond in zijn werkplaats, hij kan de inhoud dromen. Samen met zijn team heeft hij honderden van deze lijsten nagemaakt. Voor klanten als het Rijksmuseum, het Frans Hals Museum, het Mauritshuis en het Teylers Museum, maar ook voor buitenlandse musea zoals het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen en het Orientalist Museum in Qatar.

Erfstuk of familieportret
Aan reclame heeft Guy nooit gedaan. Restauratoren weten de Haarlemse lijstenmaker te vinden. Net als particuliere klanten die bij hem komen met een erfstuk of familieportret. Bij elke opdracht verdiept hij zich in de kunstenaar of stijlperiode. ‘Dat maakt dit vak zo boeiend. Ik leer steeds bij, word telkens gevoed met nieuwe kunst.’ Mensen geven soms meer uit aan een lijst dan aan een schilderij. Een mooie lijst voegt waarde toe aan een kunstwerk. Van tevoren probeert Guy een zo goed mogelijk beeld te geven van het eindresultaat, door de lijst voor het werk houden, of met behulp van Photoshop. Maar dat blijft lastig. ‘Het gebeurt af en toe dat mensen binnenkomen en in tranen uitbarsten van blijdschap als ze het resultaat zien. Daar doe je het voor. We proberen steeds beter te worden in ons vak, daar zijn we elke dag mee bezig.’

 

Zijlweg 328 | 2015 CP Haarlem
T 023 527 60 15
www.sainthill.nl