Floris Kortie over het leven van Beethoven

‘Sommigen denken dat ik de helft verzin’

Eén van zijn beste jeugdherinneringen is dat hij samen met zijn vader de vaatwasser inruimde op het ritme van een vioolconcert van Beethoven. Klanken die ze samen begeleidden met grootse armgebaren. Nee, hij is geen dirigent geworden, maar gaat in mei samen met pianiste Vera Kooper het theater in met een eigen show over zijn jeugdheld.

Gewapend met een koptelefoon komt Floris Kortie op de fiets naar onze afspraak in Amsterdam-Oost. Een beetje onwennig nog in zijn nieuwe rol, want het is de eerste keer dat hij in het theater zal staan. Presenteren en vertellen kan hij wel, want als sidekick van Paul Witteman in Podium Witteman heeft hij al velen warm gemaakt voor de klassieke muziek. Dat hij 250 jaar na zijn overlijden specifiek kiest voor een show over Beethoven heeft veel te maken met die jeugd waarover hij met veel liefde vertelt. En dan vooral met het visioen dat zijn vader kreeg toen hij nog werkte als economie-docent.

Negende symfonie

‘Als kind hoorden we het verhaal zo vaak dat het haast mythische proporties heeft gekregen. Het was eigenlijk meer een droom waarin hij bij de Negende Symfonie van Beethoven in de zaal zit en plotseling de dirigent onwel wordt bij de beroemde koorfinale Ode an die Freude en hij het overneemt. Voor hem was dat een teken om iets met muziek te gaan doen. Hij was toen dertig jaar en startte een schoolkoor waarmee hij door heel Europa heeft getoerd. Later is hij zich gaan toeleggen op de meer therapeutische kant van zanglessen.’

Met een jeugd waarin er veel aandacht was voor klassieke muziek duurde het toch tot een jaar of achttien voordat hij echt enthousiast was. Dat was ook het moment waarop hij zelf tijdens het opruimen na het eten koos voor Beethoven. ‘Keihard zetten we dat aan. Die orkestintroductie van drie minuten en dan de viool die zo groot inzet. Dat heeft iets stoers en dan moet je wel je armen gebruiken om het stevig neer te zetten.

Inspiratie

Terwijl hij vertelt, komt in zijn ogen het verhaal van Beethoven al tot leven. Een man die volgens Kortie een groot verschil in de muziek heeft gemaakt. ‘Hij was de eerste componist die met zoveel overtuiging zijn eigen gevoelens en emoties in de muziek legde en daarmee aan de wieg stond van een nieuwe tijd in de muziek. Hij schreef voor de moderne mens. Hij had meer dan genoeg inspiratie, want hij heeft geen gemakkelijk leven gehad.’ Kortie noemt de vroege dood van zijn moeder waardoor Beethoven al op zijn zestiende verantwoordelijk was voor de zorg van zijn jongere broers naast een vader die alcoholist was. Daarom zijn vader-zoonrelaties een belangrijk thema in de voorstelling. ‘Alhoewel de verhouding van Beethoven met zijn vader natuurlijk volledig anders was dan die bij mij.’

Toch kan Kortie zich helemaal laten meeslepen door de muziek die Beethoven heeft gemaakt. Vooral toen hij na de beëindiging van een relatie door het Vondelpark fietste en een pianoconcert van hem luisterde. ‘Dat was echt het moment dat ik dacht: ‘Wow’. Die muziek vertelde precies wat ik niet onder woorden kon brengen. Het haalde alles naar boven, waardoor ik moest huilen. Beethoven zelf was verliefd op Josephine, een adellijke vrouw. Een onmogelijke liefde, omdat Beethoven zelf niet van adel was.’

Foto Merlijn Doomernik

Persoonlijke drama's

Het is slechts één van de vele persoonlijke drama’s uit het leven van een man die op latere leeftijd doof werd en zijn beste stukken maakte toen hij niets meer kon horen. ‘Dat is een beetje dubbel. Aan de ene kant gun je hem dat niet, maar aan de andere kant heeft ons dat wel hele mooie muziek gebracht.’

Tijdens de voorstelling vertelt Floris Kortie over het leven van de Duitse componist terwijl Vera Kooper zorgt voor de muzikale ondersteuning. Een pianiste die hij met veel zorg heeft gekozen ‘Ik houd niet van pianisten die overdreven extravert spelen. Dat leidt af van de muziek. Toch moest het iemand zijn die Beethoven begreep. Iemand die zichtbaar geraakt wordt door de muziek en niet te ingetogen speelt. Als zij speelt, is het heel uitnodigend’

Vera zelf geeft aan dat ze de taal van Beethoven accentloos beheerst, terwijl ze bij andere componisten altijd op de ‘uitspraak’ moet letten. Tijdens de voorstelling speelt zij een selectie van pianosonates in chronische volgorde waardoor deze als een rode draad door het levensverhaal worden geweven dat Kortie vertelt. Om ervoor te zorgen dat het niet zo zwaar en meeslepend wordt als het leven van de man die al op 56-jarige leeftijd overleed, gebruikt Kortie fragmenten, kunstwerken en You Tube clips om de impact van de muziek van Beethoven te verbeelden.

Vuilniswagen

‘Wist je bijvoorbeeld dat de vuilniswagen in Taiwan wordt aangekondigd met het deuntje uit ‘Für Elise’? Ik struin al jaren You Tube af op zoek naar opmerkelijke plekken waar Beethoven en andere componisten opduiken. Veel muziek is iconisch. Zoals bijvoorbeeld de vijfde van Beethoven. Die wordt als herkenning heel vaak gebruikt. Minder mooi is dat de nazi’s hem gebruikten als een soort rolmodel, maar ook in de huidige hiphop muziek kom je hem tegen.’

Met Gijs de Lange als regisseur werkt Kortie eraan om al het materiaal dat hij heeft verzameld tot een boeiende voorstelling te maken. Geen overbodige luxe volgens de theatermaker. ‘De eerste keer dat ik hem ontmoette, stopte hij me na één minuut al. Hij zei: ‘Als je in zo’n tempo gaat vertellen, houd je dat nooit anderhalf uur vol.’ Ik ben daarom erg blij met zijn hulp, want hij is zeer ervaren en heeft een enorme staat van dienst.’ Toch heeft die overkill aan enthousiasme er wel voor gezorgd dat Kortie in 2020 in maar liefst vijfenvijftig theaters staat. ‘We hoopten zeven, misschien tien, maar bijna iedereen nodigde ons na ons voorproefje direct uit. Of we juist mikken op mensen die hem niet kennen? Nee, de uitdaging is dat de show voor beide interessant moet zijn. Zowel voor de doorgewinterde muziekliefhebber als voor iemand die nog nooit van hem heeft gehoord.’

'Het jaar 250 na Beethoven'

Tijdens de theaterspecial ‘Het jaar 250 na Beethoven’ mixen Floris Kortie als verteller en Vera Kooper als pianiste muziek met het bijzondere levensverhaal van de Duitse componist. Dit doen zij aan de hand van belangrijke personages uit zijn leven waaronder zijn onmogelijke liefde Josephine, zijn pleegzoon Karl en zijn schatrijke sponsor Prins van Lichnowsky. Aan bod komen Beethovens ziekte, doofheid en de tegenslagen die hij in zijn muziek wist te overwinnen. Een verhaal dat wordt verteld door Kortie en ondersteund door Vera Kooper die de mooiste delen speelt uit zijn pianosonates waaronder de Monscheinsonate, de Pathéthique en de Appossionata.

Tussendoor gebruikt Kortie beeldfragmenten, en You Tubefilmpjes om de iconische waarde van zijn muziek te onderstrepen. Zo worden beeld, muziek en vertelling als een 90 minuten lange collage bij elkaar gebracht. Gijs de Lange is de regisseur en de première is op maandag 27 januari 2020 in de Amsterdamse Kleine Komedie. Daarna toeren Kortie en Kooper langs meer dan vijftig theaters verspreid over heel Nederland.

Kijk voor meer informatie op www.beethoven250.nl.

 

Foto header: Lilian van Rooij